So sánh sâm Ngọc Linh và sâm Hàn Quốc là chủ đề được người ưa chuộng nhân sâm rất quan tâm. Chúng đều là những món quà thảo dược quý giá mà tạo hóa ban cho mỗi quốc gia để giúp con người có được sức khỏe tốt hơn. Bài viết chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về cách phân biệt và giá trị dinh dưỡng của hai loại sâm này.Sâm Ngọc Linh và sâm Hàn Quốc dễ được phân biệt qua hình dáng

Nội dung chính

1. Giới thiệu tổng quát về sâm Ngọc Linh và sâm Hàn Quốc

Panax vietnamensis hay nhân sâm Ngọc Linh là một loài nhân sâm thuộc chi Panax, được tìm thấy trên núi Ngọc Linh ở độ cao 2,598m, giáp ranh giữa tỉnh Kon Tum và Quảng Nam vào cuối những năm 1960. Ở Việt Nam, loài thảo dược này được đánh giá cao trong các loại dược liệu, rất có giá trị về mặt thương mại và hiện bị coi là bị đe dọa. Sâm Ngọc Linh là một loại cây lâu năm, cao từ 40cm đến 1 mét. Nó có thể được phân biệt với các loài nhân sâm khác bằng các khía trên rễ của nó.

Môi trường sống của nó là các khu vực dưới tán lá rừng rậm hoặc gần nước chảy, ở độ cao trên 1.200 mét. Quá trình trồng trọt của sâm Ngọc Linh là một thời gian dài, thường là 5–7 năm và cần nhiều nỗ lực để kiểm soát chất lượng khi đối mặt với những áp lực về môi trường bao gồm đất, bóng râm, khí hậu, mầm bệnh và sâu bệnh.

Sâm Hàn Quốc hay Korean Panax ginseng là loài thực vật mọc hoang và trồng của vùng Cao Ly nay là CHDCND Triều Tiên và Hàn Quốc. Việc trồng nhân sâm ở Hàn Quốc bắt đầu vào khoảng thế kỷ 18, các kỹ thuật trồng trọt và chế biến ngày nay là bắt đầu từ thời Joseon, sâm được trồng ở nơi hoang dã từ rừng núi, sau này người Hàn bắt đầu canh tác theo hướng công nghiệp ở đồng bằng. Hàn Quốc được thiên nhiên ưu ái với điều kiện thời tiết, thổ nhưỡng phù hợp cho việc canh tác nhân sâm mà không nơi nào trên thế giới sánh bằng. Vì vậy mà nhân sâm tại Hàn Quốc được sinh trưởng, phát triển tốt và có hàm lượng dinh dưỡng hàng đầu thế giới.

Hàn Quốc là vùng đất được thiên nhiên ưu ái, giúp sâm đạt giá trị dinh duoxng cao

Nhân sâm Hàn Quốc được chia thành nhiều loại khác nhau dựa vào thổ nhưỡng, số năm tuổi, hình dạng, kích thước, hình thức chế biến và quan trọng nhất là giá trị dinh dưỡng trong từng loại nhân sâm,… Trong đó có một số loại nhân sâm tiêu biểu như Gyeongsang, sâm Chungcheong, sâm 2 năm tuổi, sâm 4 năm tuổi, sâm 6 năm tuổi, bạch sâm, hồng sâm, hắc sâm…

2. So sánh sâm ngọc linh và sâm Hàn Quốc: Hình dáng, chế biến, dinh dưỡng

2.1. So sánh về hình dáng

Sâm Ngọc Linh có dạng thân thẳng đứng, màu lục hoặc hơi tím, nhỏ, có thân rễ thường nhiều đốt, cong ngoằn ngoèo có đường kính thân độ 4-8mm. Thân rễ có đường kính 1–2 cm, mọc bò ngang như củ hoàng tinh trên hoặc dưới mặt đất độ 1–3 cm, mang nhiều rễ nhánh và củ. Bộ phận dùng làm thuốc chủ yếu là thân rễ, củ và ngoài ra cũng có thể dùng lá và rễ con.

So sánh sâm Ngọc Linh và sâm Hàn Quốc về hình dáng

Nhân sâm phải được nuôi trồng 4 – 6 năm mới hội tụ đầy đủ sinh khí trời đất và có thân rễ phát triển tốt, các rễ bên và xung quanh. Trong giai đoạn này, nhân sâm sẽ tích tụ tối đa các chất hoạt tính trong chi và rễ. Nhân sâm Hàn Quốc có hình dáng tương đối giống người, có hai chân hoặc một số (chi) lớn và nhiều rễ con. Phần thân và 2 chi chính thường phát triển, sâm vừa thu hoạch có màu trắng nhạt, vỏ màu vàng nhẹ, phần thân dài từ 8-12cm, chi chính mọc từ thân có chiều dài tương đương phần thân. Phần thân, chi chính và rễ của nhân sâm Hàn Quốc được sử dụng triệt để làm thuốc và thực phẩm, mỹ phẩm.

2.2. So sánh về cách thu hoạch, chế biến

So sánh sâm Ngọc Linh và sâm Hàn Quốc trong cách thu hoạch và chế biến sẽ cho ta nhiều thông tin hữu ích, vì chính cách chế biến có ảnh hưởng lớn đến thành phần dinh dưỡng cũng như dược lý có trong hai loại sâm.

Sâm Ngọc Linh phải ít nhất 3 năm tuổi tức trên củ có một sẹo (sau 3 năm đầu sâm chỉ rụng một lá) mới có thể khai thác, khuyến cáo là trên 5 năm tuổi. Mùa đông cũng là mùa thu hoạch tốt nhất phần thân rễ của sâm.

Về cách chế biến của sâm Ngọc Linh, bộ phận dùng chủ yếu là phần thân rễ và củ. Chúng được thu hoạch khi đã đủ 3 năm tuổi và được thu hoạch vào mùa đông. Sau khi thu hoạch sâm Ngọc Linh được vệ sinh, cắt tỉa theo tiêu chuẩn và tùy vào mục đích sử dụng sẽ dùng sâm tươi trong nấu ăn, ngâm rượu, mật ong, hoặc chế biến thành dạng bột hoặc viên.

Sâm Ngọc Linh tươi ngâm rượu

Để có được một củ nhân sâm Hàn Quốc chất lượng cần có sự đầu tư về giống cây, kỹ thuật trồng trọt và thời gian thu hoạch. Tùy theo mục đích sử dụng mà người nông dân sẽ lựa chọn thời điểm thu hoạch phù hợp. Ví dụ: nhân sâm 2 năm tuổi có thể được thu hoạch để nấu ăn, nhân sâm từ 4 tuổi sẽ có thể được dùng làm dược liệu… Đặc biệt, củ sâm chất lượng được nuôi dưỡng trong khoảng 6 năm để đạt chuẩn về hình dáng, giá trị dinh dưỡng. Chính vì thời gian dài mới thu hoạch một vụ mùa sâm nên giá thành nhân sâm hàn quốc 6 năm tuổi cao hơn các loại sâm thu hoạch sớm hoặc các loại thảo dược khác

Hàn Quốc nổi tiếng trên thế giới với kỹ thuật hấp sấy sâm liên tục cùng với các thảo dược quý. Chính từ kỹ thuật này đã đưa nhân sâm Hàn Quốc lên tầm cao với những sản phẩm nhân sâm giàu hàm lượng Saponin hàng đầu. Sau khi thu hoạch sâm tươi sẽ trải qua chuỗi quy trình 9 bước kỳ công để cho ra hồng sâm:

Bước 1: Công đoạn làm sạch

Bước 2: Hong khô, kiểm tra

Bước 3: Sấy và hấp cách thủy

Bước 4: Sấy khô cho hết nước bên trong

Bước 5: Cắt tỉa

Bước 6: Kiểm tra chất lượng bên ngoài, trọng lượng
Bước 7: Kiểm tra mô hồng sâm
Bước 8: Làm ẩm và nén ép
Bước 9: Đóng hộp

Đặc biệt hơn tất cả các kỹ thuật chế biến nhân sâm trên thế giới, Hàn Quốc sở hữu kỹ thuật hấp sấy 9 lần liên tục nhân sâm 6 năm tuổi với thảo dược quý để tạo ra hắc sâm – thượng đỉnh nhân sâm. Chính từ quá trình 9 lần hấp sấy đó mà thành phần hoạt chất saponin trong hắc sâm cao vượt trội, gấp từ 10 – 30 lần so với nhân sâm tươi Hàn Quốc.

Củ hắc thiên sâm – Thượng đỉnh nhân sâm Hàn Quốc

Ngoài ra, người dân Hàn Quốc còn có nhiều cách chế biến nhân sâm khác để phù hợp với mục đích sử dụng: sâm thái lát, dùng sâm tươi nấu ăn, nghiền thành bột hoặc ngâm với rượu hoặc mật ong…

2.3. So sánh về giá trị dinh dưỡng

Có thể nói, so sánh sâm Ngọc Linh và nhân sâm Hàn Quốc về giá trị dinh dưỡng là phần quan trọng nhất, điều này giúp chúng ta hiểu được thành phần dược lý, các chất dinh dưỡng chủ đạo của mỗi loại sâm. Từ đó, tùy vào thể trạng và bệnh lý mà bạn có thể lựa chọn sử dụng để cải thiện sức khỏe hiệu quả nhất.

Giá trị dinh dưỡng sâm Ngọc Linh:

Trong dược điển Việt Nam, sâm Ngọc Linh được chính thức nghiên cứu từ năm 1978. Cũng giống như các loại sâm khác, sâm Ngọc Linh là một loại nhân sâm giàu saponin, hàm lượng saponin dạng protopanaxadiol-, protopanaxatriol- và ocotillol cao hơn so với các loại sâm khác trên thế giới. Hơn nữa, việc sử dụng nó đã được tăng lên vì gần đây nó đã được sử dụng để điều trị bệnh thần kinh hệ thống và các bệnh tim mạch, khối u, lão hóa và căng thẳng.

Các loài nhân sâm được sử dụng đặc biệt cho một số hành động thể chất: chống căng thẳng, chống trầm cảm, chống oxy hóa… Các hợp chất saponin triterpenoid là nhóm hợp chất hữu hiệu chính trong loài sâm này. Các nghiên cứu hóa học về các thành phần của cây có khoảng 23 saponin xác định. Nó được sử dụng trong y học dân gian ở các bộ tộc vùng đồi với mục đích chống mệt mỏi và điều trị bệnh lý. Các tác dụng sinh học của các saponin này đã được nghiên cứu, chống căng thẳng và thúc đẩy chống khối u.

Thay đổi tổng hàm lượng ginsenoside Rg3, Rg5 và Rk1 khi hấp của sâm Ngọc Linh

Sâm Ngọc Linh không chỉ chứa saponin protopanaxadiol và protopanaxatriol như ginsenoside Rb1, Rd, Re, Rg1 mà còn chứa các saponin ocotillol, chẳng hạn như majornoside R1, R2 và vina-ginsenoside R1 và R2. Ngoài ra, các saponin ocotillol, đặc biệt là Majornoside R2 có tác dụng dược lý đáng chú ý trên hệ thần kinh trung ương như hoạt động chống trầm cảm, chống trầm cảm và giải lo âu. Ngoài ra trong sâm Ngọc Linh còn có 14 axít béo, 16 amino acid (trong đó có 8 amino acid không thay thế được) và 18 nguyên tố đa lượng, vi lượng.

Hàm lượng của các ginsenoside phân cực, chẳng hạn như Rb1, Rb2, Rc, Rd, Re, và Rg1, đã nhanh chóng giảm trong quá trình hấp đối với sâm Ngọc Linh. Tuy nhiên, các saponin ocotillol bao gồm majornoside R1 và R2, và vina-ginsenoside R1 và R2 ổn định cho đến 20 giờ.

Đối chiếu giá trị dinh dưỡng trong phần thân và chi của hai loại nhân sâm

Giá trị dinh dưỡng trong nhân sâm Hàn Quốc

Một số thành phần được liệt kê trong nhân sâm Hàn Quốc có tác dụng gì mà được các chuyên gia và cả thế giới ưa chuộng

Khoảng 18 thành phần Ginsenosides (saponin) trong nhân sâm tươi; 32 – 34 loại Ginsenosides trong hồng sâm, hơn 34 loại Ginsenosides (Saponin) trong hắc sâm với hàm lượng gấp từ 10 – 30 lần so với nhân sâm tươi Hàn Quốc.
7 hợp chất polyacetylen
20 nguyên tố vi lượng: Mn, Fe, Co, Se, K
17 loại acid béo trong đó có acid palmitic, oleic, stearic, linolenic và linoleic
Một số vitamin B1, B2
Một số acid amin cùng hàm lượng Germanium cao
Bên cạnh đó, trong nhân sâm tươi còn có một số thành phần như: tinh dầu, đường, glucose, glucid…

Nhân sâm Hàn Quốc giàu hàm lượng saponin quý nhất trong các loại sâm

Trong đó, hồng sâm – chế phẩm từ nhân sâm tươi 6 năm tuổi Hàn Quốc có tới 32 – 34 loại Ginsenosides. Và nhờ những tiến bộ trong nghiên cứu và sản xuất, Hàn Quốc đã áp dụng thành công kỹ thuật 9 lần hấp sấy cùng thảo dược quý, cho ra đời hắc sâm nhân hiện đang có thành phần và hàm lượng Ginsenoside cao nhất, gấp từ 10 – 30 lần so với nhân sâm tươi Hàn Quốc. Cho đến nay, hắc sâm Hàn Quốc vẫn là sản phẩm độc tôn, giàu giá trị dinh dưỡng hàng đầu so với các loại nhân sâm khác trên thế giới.

Trong nhiều thập niên gần đây với sự phát triển mạnh mẽ về công nghệ sản xuất, chế biến cũng như những công trình nghiên cứu sâu giúp chúng ta biết thêm nhiều giá trị dược lý trong các loại nhân sâm. Ngày càng có nhiều sản phẩm được làm từ nhân sâm để đáp ứng được nhu cầu của đa số đối tượng. Trong đó, 6 bộ sản phẩm Nước Hắc Sâm 123Ginseng đề cao giá trị dinh dưỡng và tính tiện lợi cho người dùng. Sản phẩm với thành phần chính là hồng sâm Hàn Quốc 6 năm tuổi cao cấp (loại 1 và loại 2) kết hợp với công thức độc quyền của 30 loại thảo dược quý, sản xuất dưới dạng nước, tiện lợi sử dụng hàng ngày. Sử dụng đều đặn Nước Hắc Sâm 123Ginseng không chỉ giúp bạn có được sức khỏe như tuổi 20 mà còn hỗ trợ ngăn ngừa và điều trị nhiều bệnh lý khác.